बझाङ - लोप हुन थालेका रैथाने जातकाे बाली संरक्षण गर्नका लागी बझाङकाे मष्टा गाउँपालिकामा सामुदायिक बैंककाे स्थापना गरिएको छ । 

मष्टा गाउँपालिका-२ का स्थानीय बासिन्दाले मष्टा साना किसान कृषि सहकारी संस्था लिमिटेड दर्ता गरी सामुदायिक बीउ बैंक संचालन गरेका हुन् । 

जिल्लाबाट लोप हुने खतरामा पुगेका सबै रैथाने जातका बालीहरु संरक्षण गर्ने मुख्य उदेश्यका साथ ७ जनाको समिति गठन गरेर सामुदायिक बीउ बैंकको स्थापना गरिएको बैंकका अध्यक्ष धीर बहादुर खड्काले बताउनुभयो । 

बैंकमा लोप हुने खतरामा रहेका स्थानीय तागामारो, लमण्या, उभो देशी, सुनाखुरी,रातो धान, राम जमुना, जाउली धान, मास्र्या,कोदो, कागुनु, फाँपर, रातो झालो, चाम्ण्या काठो, मुणुल्लो, बड्डी गहुँ तथा भदौरे मकैका बीउहरु पाउन सकिने अध्यक्ष खड्काको भनाई छ ।

बैंकमा पाइने अन्य बीउहरुमा मनकामना एक, मनकामना ४, रातो भटमास, कालो भटमास, मुरी मास, रातो मास, रातो र कालो गतह, गुराँस आदी रहेका छन् ।

किसानहरुसँग भएको बीउ खोजेर भण्डारण सहित किसानहरुलाई सहुलियत मूल्यमा बिक्री गर्ने गरेको उहाँको भनाई छ ।

लामो समयसम्म एकै जातको बाली लगाउँदै आएका यहाँका किसानहरु अहिले आफ्नाे खेतबारीमा बाली परिवर्तन गर्न समेत थालेका छन् । खेतबारीमा बारम्बार एकै जातको बाली लगाउदा अन्न उब्जनिमा ह्रास आउने कुरा जानकारी पाए पछी बाली परिवर्तन गर्न थालेको किसान महेन्द्र बहादुर सिंहले बताउनु भयो । 

स्थानीयहरुका अनुसार ५ सय परिवार बसोबास गर्ने सबैले अहिले लोप हुन थालेका रैथाने जातका बालीहरु लगाउने गरेका छन् ।

गाउँमा एक दुई जनाले मात्रै लगाउने गरेको लोप हुने खतरामा पुगेका रैथाने जातका बीउहरु पाएपछि अहिले अधिकाँशले आफ्नो खेतबारीमा कोदो, फापर, कागुनो लगायतका अन्न लगाउने गरेको सिंहको भनाई छ ।