महामारीले माछापालन व्यवसायमा ल्याएको सङ्कट

 वैशाख ९, २०७७ मंगलबार १०:१७:४२ | डा. मो. ईकबाल हुसेन
unn.prixa.net

पोखरा - कोरोना महामारी मानवमाथि आइपरेको एउटा यस्तो सङ्कट हो जसको निवारणको लागि विश्व एकजुट भएर लाग्नुभन्दा अर्को विकल्प छैन । यस महामारीविरुद्धको लडाइँमा धैर्यता र सजकताका साथ आफ्ना कार्यहरु गरिराख्नु पर्दछ । इमान्दारीका साथ काम गर्नेलाई कसैले रोक्दैन र काम नगर्नेले अनेक बहाना गरेर काम गर्दैन । तर अहिलेको अवस्थामा कुनै पनि द्विविधामा नपरी सबैले सेवाभावले सक्नेजति काम गरौँ । एकले अर्कोलाई सहयोग गरौँ । 

महामारीले उत्पन्न गरेका समस्याहरुबाट छिटोभन्दा छिटो निकासको लागि समझदारीपूर्वक आफ्नो दायित्व निर्वाह गरौँ । यो महामारीले गर्दा आज हामी त्रासमा छौँ । हामी आफ्नो दायित्व कसरी पूरा गर्ने हामीमै निर्भर छ । त्यसैले हामी सबै सचेत हुनुका साथै आफ्नो दायित्वप्रति इमान्दार पनि हुनुपर्दछ ।

भोलिका दिनमा देशमा हुने कृषि उत्पादनमा कमीप्रति हामी अहिलेदेखि सचेत हुनुपर्दछ । आज हामी बेखबर भएर बस्यौँ भने भोलि समयले हामीलाई साथ दिने छैन । कृषि क्षेत्रको लागि सरकारले दिनुपर्ने निर्देशन र गर्नुपर्ने कामहरुको थालनी तुरुन्त गर्नुपर्ने देखिन्छ । 

यो पनि पढ्नुहोस्

अहिलेको अवस्थामा किसानले उत्पादन गरेका माछा, मासु, तरकारी र दुधलगायतका वस्तुहरु उपभोक्तासम्म पुर्याउन कठिन देखिन्छ । यो समस्या समाधानको लागि किसानहरुलाई न्यूनतम मूल्य दिएर उनीहरुको उपज खरिद गरी बजारीकरण र विश्वसनीय वातावरणमा बिक्री गर्ने व्यवस्था गर्नुपर्ने देखिन्छ । यसले गर्दा किसानहरु उत्साहित हुने छन् र उनीहरुले नियमित कृषि कार्यमा लाग्ने छन् । 

कृषि उत्पादनको लागि चाहिने बीउबिजन, मलखाद, दाना र औषधि समयमै कृषकको थलोमा पुग्यो भने आउँदा दिनमा कृषि उत्पादनमा कम असर पर्ने छ ।
कृषिका विभिन्न क्षेत्रमध्ये माछापालन एक प्रमुख क्षेत्र हो । माछाको सहज आपूर्ति र सेवनबाट नेपाली नागरिकलाई स्वस्थ रहन चाहिने प्रोटिन, भिटामिन र मिनरलका साथै ओमेगा ३ फ्याटी एसिडजस्ता पोषण प्राप्त हुन्छ । यसले खासगरी महिला र बालबालिकालाई कुपोषणबाट जोगाउँछ । माछामा पाइने ओमेगा ३ फ्याटी एसिडले रोगसँग लड्न सक्ने प्रतिरोधात्मक शक्ति बढाउन शरीरलाई मद्दत गर्दछ । 

स्वास्थप्रति नागरिकहरुको सजकताको कारण देशमा माछाको माग दिनानुदिन बढिरहेको छ  । तर हामी माछामा आत्मनिर्भर भएका  छैनौँ । भोलिका दिनमा माछाको उत्पादनमा कमी आयो भने विदेशबाट माछा आयात झन् बढ्ने निश्चित छ । यसबारे अहिलेदेखि नै सचेत हुनु जरुरी छ र माछापालनको लागि चाहिने भुराहरु किसानका पोखरीसम्म समयमै पुर्याउनु जरुरी छ । 

माछाको प्रजनन समयअनुसार माछाका भुरा ह्याचारीहरुमा उत्पादन हुन्छ । कमनकार्पको प्रजनन कार्य फागुनदेखि सुरु भएर चैत्रसम्म सकिसकेको छ । निजी र सरकारी ह्याचारीबाट उत्पादित कमनकार्पका भुराहरु हुर्किसकेका छन् । तर बन्दाबन्दीले गर्दा अहिलेसम्म बिक्री सुरु हुनसकेको छैन । जबकि गएको वर्ष बैशाखको पहिलो सातासम्म ८० प्रतिशत कमनकार्पका भुरा बिक्री भइसकेका थिए । कमनकार्पका भुरा समयमै बिक्री नभएर पोखरीहरु खाली नभएपछि कमनकार्पको प्रजनन कार्य कम भएको छ र यसले कमनकार्प भुराको उत्पादनमा कमी आएको छ । 

कमनकार्पका भूराहरु समयमै बिक्री भएपछि मात्र नर्सरी पोखरीहरु खाली भएर अरु जातका भुरा उत्पादनमा सहजता हुन्छ । अहिले ग्रास कार्पको प्रजनन गर्ने समय हो । यस्तै सिल्भर र बिगहेड कार्प माछाको प्रजनन समय नजिकिँदै छ । कमनकार्प भुराहरु धेरै दिन नर्सरी पोखरीमै ‘स्टक’ भइराख्यो भने अन्य जातका माछा प्रजनन गर्ने कार्य रोकिन्छ । यसरी अन्य जातका माछाका भुरा उत्पादनमा कमी आउने देखिन्छ । भुरा उत्पादनमा कमी आएर भुरा माछाको आपूर्ति भएन भने माछाको उत्पादनमा पनि कमी आउने पक्का छ । 

भुरा माछा पाइने स्रोत केन्द्रमा सिधैँ गएर माछापालक किसानहरुले भुरा लिन अहिलेको अवस्थामा कठिन देखिन्छ । त्यसैले ती स्रोत केन्द्रबाट किसानहरुको पोखरीसम्म भुरा माछा पुर्याउने जिम्मेवारी सम्बन्धित सरकारी निकायहरुले लिनुपर्दछ । यसको लागि पशुपन्छी तथा मत्स्य विकास निर्देशनालय, भेटेनरी अस्पताल, पशु सेवा विज्ञ केन्द्र र कृषि ज्ञान केन्द्रलगायत कार्यालय र स्थानीय निकायहरुले किसानहरुको मागअनुसार स्रोत केन्द्रहरुबाट भुरा माछा किसानहरुको पोखरीसम्म सहजतापूर्वक पुर्याउने काम गर्नुपर्दछ । 

पछिल्लो समय कोरोनाबाट पीडित अरु देशहरुको भोगाइबाट हामीले धेरै पाठ सिकिसकेका छौँ । लकडाउन कहिलेसम्म रहने हो भन्ने निश्चित छैन । लकडाउन भविष्यमा खुलेपछि पनि करिब दुईदेखि तीन महिनासम्म सजगता अपनाउनुपर्ने देखिन्छ । स्रोत केन्द्रहरुमा भिडभाड कम भयो भने भुरा वितरण गर्न सजिलो हुनुका साथै जोखिम पनि कम हुने छ । यसको सबभन्दा सजिलो र भरपर्दो उपाय भनेको किसानहरुको माग सङ्कलन गरेर सम्बन्धित निकायहरुले भुरा माछा किसानहरुको पोखरीसम्म पुर्याउनु नै हो । 

भुरा माछा आपूर्तिको साथै माछा हुर्काउनको लागि चाहिने दाना र दाना बनाउने कच्चा पदार्थको आपूर्ति तुरुन्त गर्न आवश्यक छ । मलखाद र औषधिको सहज उपलब्धता पनि जरुरी देखिन्छ । यी आवश्यक सामानहरुको सहज आपूर्तिको लागि सम्बन्धित निकायहरुबाट छिटै पहल हुने छ भन्ने आशा गरेको छु । 

अन्तिम अपडेट: मंसिर २५, २०८१

उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।

डा. मो. ईकबाल हुसेन

वरिष्ठ वैज्ञानिक डा. हुसेन पोखरामा रहेको मत्स्य अनुसन्धान केन्द्रको प्रमुख हुनुहुन्छ ।  

2 Comments

  • hareram devkota

    April 22, 2020, 9:17 p.m.

    यो लेख सरसर्ती पढे | लेखकलाई मैले नजिक बाट चिनेको नाताले निम्न प्रश्न गर्न आबस्यक ठाने | के इमान्दारिताको पाठ अरुले मात्र पढ्नु पर्ने हो ? आफु मातहतका कर्मचारीलाई हतोस्सहित गरिरहेको अबस्थामा महामारीको विरुद्ध लड्न सकिन्छ ? कसैले कुनै बहाना बाजी गरेको छैन | के यो केन्द्र चाहि सरकारी निकाय होइन ? भुरा वितरण गर्न सकियन भनेर रोइलो गर्नुभन्दा आफ्नै कार्यालमा छलफल गरि समाधान खोज्न सकिदैन ? पशुपन्छी तथा मत्स्य विकास निर्देशनालय, भेटेनरी अस्पताल, पशु सेवा विज्ञ केन्द्र र कृषि ज्ञान केन्द्रलगायत कार्यालय र स्थानीय निकायहरु सँग त समन्वय गर्ने हो| कार्यन्वयन त आफै गर्नुपर्छ भन्ने हेक्का होस | गएको वर्ष बैशाखको पहिलो सातासम्म ८ सय ५ कमनकार्पका भुरा बिक्री भइसकेका थिए । भनिएको छ | के १.५ रोपनीमा मात्र राख्न मिले भुरा मात्र उत्पादन भएको थियो त? तसैले यो भ्रम पुर्ण लेख छ | विश्वास गर्न सकिदैन |

  •  0 Reply

  • hareram devkota

    April 21, 2020, 11:47 a.m.

    यो लेख सरसर्ती पढे | लेखकलाई मैले नजिक बाट चिनेको नाताले निम्न प्रश्न गर्न आबस्यक ठाने | के इमान्दारिताको पाठ अरुले मात्र पढ्नु पर्ने हो ? आफु मातहतका कर्मचारीलाई हतोस्सहित गरिरहेको अबस्थामा महामारीको विरुद्ध लड्न सकिन्छ ? कसैले कुनै बहाना बाजी गरेको छैन | के यो केन्द्र चाहि सरकारी निकाय होइन ? भुरा वितरण गर्न सकियन भनेर रोइलो गर्नुभन्दा आफ्नै कार्यालमा छलफल गरि समाधान खोज्न सकिदैन ? पशुपन्छी तथा मत्स्य विकास निर्देशनालय, भेटेनरी अस्पताल, पशु सेवा विज्ञ केन्द्र र कृषि ज्ञान केन्द्रलगायत कार्यालय र स्थानीय निकायहरु सँग त समन्वय गर्ने हो| कार्यन्वयन त आफै गर्नुपर्छ भन्ने हेक्का होस |

  •  0 Reply

तपाईको प्रतिक्रिया

समाचार

लोकप्रिय

१

आजदेखि पुस ५ गतेसम्म काठमाण्डौका विभिन्न ठाउँमा दैनिक चार घन्टा विद्युत अवरूद्ध हुने

२

इजरायलले सिरियाका १५ वटा नौसैनिक जहाज माथि आक्रमण गर्‍यो

३

अमेरिकाले रुसबाट जफत सम्पत्तिको नाफाबाट युक्रेनलाई २० अर्ब डलर दियो

४

सूचना आयोगका प्रमुख आयुक्त आचार्यद्वारा शपथ ग्रहण

विचार

उज्यालो टी भी

वैदेशिक रोजगारीमा जादा सुरक्षित हुने तरिका

मनोपरामर्शले बदलेको जीवन कथा

विदेशबाट श्रीमान् फर्काउने साहस बटुलेका वित्तीय कक्षा सहभागीका कथा

मेरो कथा मेरो भोगाई