आफन्त परदेशमा छन् ! यी कागजात साथमा राख्नुहोस्

 माघ २४, २०७६ शुक्रबार १३:३०:५६ | शान्ति सिंह

मैले प्रवासी नेपाली समन्वय समिति (पीएनसीसी)मा रहेर वैदेशिक रोजगारीमा गएर समस्यामा पर्ने श्रमिकका लागि काम गर्न थालेको तीन वर्ष पूरा भएको छ । यो अवधिमा मैले वैदेशिक रोजगारीका थुप्रैखाले समस्यामा केन्द्रित रहेको काम गरें । देश छाडेर परदेश जानेहरु सबैजना कमाएर राम्रै गर्छु भनेर जानुभएको हुन्छ ।

काम गरेर कमाउन परदेश गएका मानिस एकाएक आफन्तबाट टाढा हुनु र सम्पर्क बाहिर बस्ने अनेक कारण छन् । कोही बाध्यताले बेखबर हुन्छन् त कोही जानीजानी । कारण जे होस् सात समुद्र पारी पुगेका आफ्ना मानिसको खबरसमेत नआउँदा परिवारका मानिसले चाहिँ पलपल जिउँदै मरेजस्तो हुनुपर्छ । तर कमाउँछु भनेर विदेश पुग्ने सबैका सपना पूरा हुँदैनन् । सपना अधुरा हुन थालेपछि कतिपय त परदेशमा आफैं हराउँछन् । उनीहरु परिवारसँग टाढा हुन थाल्छन् । परिवारसँग कतिपयको सम्बन्ध टुट्छ ।

खोज्ने कहाँ ? कतिपय परिवारका सदस्यलाई त आफ्नो मानिसको पासपोर्ट नम्बर समेत थाहा हुँदैन । परदेशमा आफ्ना मान्छेले काम गर्ने कम्पनी पनि थाहा हुँदैन । यस्तो अवस्थामा खोज्न पनि गाह्रो हुन्छ । त्यसैले परिवार र परदेशी दुवैले एकअर्कालाई बुझ्न पर्छ । 

परदेशी सम्पर्कविहीन हुनुको कारण

पीएनसीसीमा आएको केसलाई विष्लेशण गर्दा विदेश गएकाहरु उतै सम्पर्कविहीन हुने विभिन्न कारणहरु पाइएको छ । कतिपय श्रमिकहरु विदेश पुगेपछि विभिन्न कारणले कम्पनी छाडेर भाग्नुहुन्छ र गैरकानुनी रुपमा काम गर्नुहुन्छ । यस्तो अवस्थामा केही भइहालेमा अथवा जेल पर्दा पनि परिवारसँग सम्पर्क टुट्छ । 

कतिपय परिवारका सदस्यलाई त आफ्नो मानिसको पासपोर्ट नम्बर समेत थाहा हुँदैन । परदेशमा आफ्ना मान्छेले काम गर्ने कम्पनी पनि थाहा हुँदैन । यस्तो अवस्थामा खोज्न पनि गाह्रो हुन्छ । त्यसैले परिवार र परदेशी दुवैले एकअर्कालाई बुझ्न पर्छ । 

उनीहरुले आफ्नो अवस्थाको बारेमा बताउन भ्याएका हुँदैनन् । कतिपय चाहिँ घरमा ऋण हुन्छ । उता कमाइ हुँदैन । यस्तो अवस्थामा परिवारले पैसा पठाउ भनेर दबाब दिने र कमाइ नहुँदाको तनाबले पनि कतिपय परिवारको सम्पर्कमा रहन नचाहेको पाइएको छ । 

कतिपय श्रमिकको मृत्यु हुन्छ । कानुनी हैसियतमा हुँदा त कम्पनीले खबर गर्छ तर अवैधानिक अवस्थामा हुँदा परिवारलाई खबर गरिदिने कोही हुँदैनन् । त्यस्तो अवस्थामा पनि बेखबर हुने हुन्छ । कतिपयलाई चाहिँ घरेलु श्रमिकका रुपमा जानुभएको छ र रोजगारदाताले घरमा सम्पर्क गर्न नदिने गर्ने गरेको पनि पाइएको छ ।

कतिपय चाहिँ परदेशमा प्रेम सम्बन्धमा पर्ने र त्यसमै भुल्ने गरेको पनि पाइएको छ भने कतिपय चाहिँ जानीजानी परिवारसँग सम्पर्कमा रहन नचाहेको पनि पाइएको छ । हुन त उहाँहरुको व्यक्तिगत कुरा हो । तर परदेशी र घरदेशीबीच सम्बन्ध टुट्दा गाह्रो दुवै तिर हुन्छ । त्यसैले परदेशी र परिवारका सदस्य दुवै पक्षले विशेष ध्यान पुर्‍याउन पर्छ । 

सजिलो छैन हराएका परदेशी खोज्न

परदेश गएकाहरु जे कारणले भए पनि यदि परिवारसँग सम्पर्क टुट्यो भने खोज्न कठिन हुन्छ । अझ सम्पर्कमै आउन नचाहनेलाई सम्पर्कमा ल्याउन झन गाह्रो छ । कतिपय त फोन लाग्दा पनि नउठाउने, ब्लक गरिदिने गर्नुहुन्छ ।

साथै जेलमा परेर परिवारसँग सम्पर्क टुटेको छ भने पनि श्रमिकको अवस्था पत्ता लगाउन मुश्किल पर्छ । जेलमा रहेको अवस्थामा परिवारमा सबै कुरा थाहा पनि हुँदैन । अझ कतिपयलाई त मेरो मानिस यो देशमा गएको भन्ने पनि जानकारी हुँदैन ।

कम्पनी, पासपोर्ट नम्बरहरु केही पनि हुँदैन । त्यस्तो हुँदा जेलमा नै परेको रहेछ भने थाहा हुँदैन । कम्पनीकै बारेमा परिवारलाई थाहा भएन भने खोज्न कठिन हुन्छ । 
हुन त हामीकोमा आउनेहरुको हकमा हामी सक्दो प्रयास गर्छौं । सबै डिटेल लिन्छौं । पहिला त पासपोर्ट नम्बर नै खोज्छौं । श्रम चेक गर्दा नै गन्तव्य देश पत्ता लाग्छ।

कम्पनीको नम्बर खोजेर सम्पर्क गर्छौं । यदि म्यमानपावर कम्पनीबाट गएको छ भने सजिलो हुन्छ । खोजीको बाटोमा म्यानपावरले पनि सहयोग गर्छ । तर व्यक्तिगत श्रम स्वीकृति लिएर गएको छ भने अलि कठिन हुन्छ । 

अझ विमानस्थलको प्रयोग नगरी गएको अवस्थामा झन गाह्रो हुन्छ । पासपोर्ट नम्बर पनि हुँदैन विदेशबाट गरेको सम्पर्क नम्बरहरु पनि फेरि फोन लाग्दैन । अन्तिम पटक फोन गरेका नम्बरबाट पनि खोज्ने प्रयास त गर्छौं । कतिपय अवस्थामा सञ्चार माध्यमको प्रयोग गरेर पनि गर्ने खोजी चाहिँ गरेका छौं । 

पीएनसीसीमा गएको ६ वर्षमा परदेशमा सम्पर्कविहीन भएका ३८८ जनाका परिवारले खोजीको आग्रह गर्दै निवेदन दिनुभएको थियो । तीमध्ये हाम्रो प्रयासमा २३१ जनालाई चाहिँ सम्पर्कमा ल्याएका छौं ।

वैदेशिक रोजगारीको क्रममा जति पनि कागजात बन्छन्, ती सबैको एकप्रति राख्नु पर्छ । जस्तै भिसा, करारपत्र, बीमाको प्रति, म्यानपावरको सम्पर्क नम्बर, पासपोर्टको फोटोकपी, मेडिकल लगायतका सबै कागजात एकप्रति घरमा पनि छाड्नु पर्छ र आफूसँग पनि राख्नु पर्छ ।

दूतावाससँग, म्यानपावरसँग समन्वय गरेर पनि खोजी गर्छौं । सबै निकायको समन्वय हुँदा चार पाँच दिनमै पनि भेटिएका थुप्रै उदाहरण पनि छन् । तर त्यसका लागि सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा भनेको कागजात नै हो । 

आफन्त परदेशमा छन् भने यी कागजात राख्नुहोस्

हुन त हामी पहिलेको जस्तो अहिले चिठीपत्र आदानप्रदान गर्ने युगमा छैनौं । सामाजिक सञ्जालले हामीलाई सँगै जोडेको छ । तर भोलि कस्तो परिस्थिति आइपर्छ कसले देखेको छ र ? कमाउँला, बाँकी जीवन सुखैमा बिताउँला भनेर नै हो जाने त । तर परिस्थिति सधै आफू अनुकूल नहुन सक्छ ।

 त्यसैले भैसकेपछि पछुताउनुभन्दा पूर्वतयारी गर्नु उपयुक्त हुन्छ । त्यसैले तपाईँका आफन्त कोही परदेश जाँदैछन् या परदेशमै छन् भने कुन ठाउँमा हो, कुन कम्पनी हो, कम्पनीको सुपरभाइजरदेखि साथीभाइको पनि जानकारी परिवारलाई दिन पर्छ । ताकी तपाईंलाई भोलि भैपरी आउँदा उद्धार गर्न सजिलो हुन्छ । परिवारले पनि आफ्नो मानिसको बारेमा यी कुरा जान्नु पर्छ । 

त्यस्तै वैदेशिक रोजगारीको क्रममा जति पनि कागजात बन्छन्, ती सबैको एकप्रति राख्नु पर्छ । जस्तै भिसा, करारपत्र, बीमाको प्रति, म्यानपावरको सम्पर्क नम्बर, पासपोर्टको फोटोकपी, मेडिकल लगायतका सबै कागजात एकप्रति घरमा पनि छाड्नु पर्छ र आफूसँग पनि राख्नु पर्छ ।

खाडीका देशमा कतिपय कम्पनीले तपाईं विदेश पुगेपछि पासपोर्ट तपाईंलाई दिंदैनन् । त्यसैले यस्तो अवस्थामा यी कागजातको कपी भएमा सजिलो हुन्छ । कहिले एउटा कम्पनीमा श्रम स्वीकृति लिएको हुन्छ काम चाहिँ अर्कोमा लगाउँछ । त्यसैले आफूले काम गरिरहेको कम्पनीको जानकारी परिवारलाई दिनु पर्छ । 

यी कागजात नहुँदा कतिपय त्यस्ता उदाहरण छन्, जसलाई हामीले खोज्नै सकेका छैनौं । विदेशमा काम गर्ने कम्पनीको बारेमा थाहा नहुँदा दूतावाससँग पनि समन्वय गरेर खोज्न गाह्रो हुन्छ । साउदी मात्र भनेर हुँदैन ।

साउदी पनि ठूलो छ कहाँ कहाँ मात्र खोज्ने हुन्छ । त्यसैले तपाईँ सबैलाई यी कुरामा ध्यान दिए भोलि परिआउने अप्ठ्यारोमा सहज हुन्छ । 

(प्रवासी नेपाली समन्वय समितिकी कार्यक्रम अधिकृत शान्ति सिंहसँग सन्जिता देवकोटाले गरेको कुराकानीमा आधारित ।)
 

अन्तिम अपडेट: पुस १, २०८१

उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।

तपाईको प्रतिक्रिया

समाचार

लोकप्रिय

१

एनपीएलको सर्वोत्कृष्ट नेपाली खेलाडी दीपेन्द्रले पाए कार

२

विश्वमा उडिरहेका विमानमा हुने चाेरीका घटना बढ्दै

३

नेपाललाई हराउँदै बङ्गलादेश १९ वर्षमुनिकाे महिला एशिया कपकाे फाइनलमा

४

नेपालमा 'मङ्कीपक्स' का सम्भावित सङ्क्रमित भेटिए

विचार

उज्यालो टी भी

वैदेशिक रोजगारीमा जादा सुरक्षित हुने तरिका

मनोपरामर्शले बदलेको जीवन कथा

विदेशबाट श्रीमान् फर्काउने साहस बटुलेका वित्तीय कक्षा सहभागीका कथा

मेरो कथा मेरो भोगाई