'कोरोनाले रोक्यो कतारको बाटो, गाउँमै गाई पालेँ विदेश जानु साटो'

श्रमलाई सम्मान गर्नुपर्छ, गाउँमै फुल्छ र फल्छ जिन्दगी

असार ३०, २०७८ बुधबार १७:२:५५ | सुजता सुनुवार

इलाम – पढ्ने रहर त्यागेर परदेशीनु पर्ने बाध्यतामा पर्नुभयो इलाम नगरपालिका ३ पुवामझुवाका गिमान सुनुवार ।

उमेर १९ मा लाग्दै थियो । लक्ष्य शिक्षक बन्ने थियो । तर मनको रहर र सपना मनमनै मारेर उहाँ रोजगारीका लागि कतार जानुभयो । झण्डै १२ वर्ष कतारमै बित्यो । सानै उमेरमा परदेशीनु पर्दा उहाँको पढ्ने रहर त पुरा भएन । तर कमाएर पूरा गर्न साँचेका सपना भने पुरा गर्नुभयो उहाँले ।

विश्वमा कोरोना महामारी नफैलिएको भए यो सपना पनि अधुरै हुँदो हो । महामारीको कारण भएको लकडाउनले गिमानलाई घरैमा राख्यो । महामारीले परदेशको यात्रा रोक्दा देशमै आफ्नो कामको मालिक बनाइदियो ।

२०६२ मा कतार उड्नु भएका उहाँ बेला मौकामा बिदा मिलाएर नेपाल आउजाउ गरिरहनुहुन्थ्यो । तर गएको वर्ष भने उहाँ कोरोनाको कारण उडान बन्द हुँदा फर्कन पाउनुभएन ।

महामारीले विदेशको यात्रा रोकिएपछि गिमानले देशमै केही गर्ने सोच बनाउनुभयो । सुरुमा जर्सी जातका दुई वटा गाई किन्नुभयो । लगानी एक लाख ६० हजार रुपैयाँ लाग्यो ।

गोठ व्यवस्थापनसहित कुल लगानी आठ लाख रुपैयाँ खर्च गर्नुभयो उहाँले । जसमा दुई लाख रुपैयाँ ऋण पर्‍यो । सुरुवातमा भने उहाँलाई केही धक्का लाग्यो । किनेको गाईले पहाडी भू–भागको चिसो सहन सकेन । त्यसलाई विस्थापित गर्दै नस्ल सुधार गरिएका गाई किन्नुभयो ।

अहिले फाममा तीन वटा गाई लैना छन् । तीन वटा भने कोरली छन् । गिमानले २०७६ मा ‘समर्पित गाई फाम’ को नाममा फाम दर्ता गर्नुभयो । भएका यिनै गाईबाट नस्ल सुधारका गाई वृद्धि गर्ने र गोठ विस्तार गर्ने कार्यमा अहिले उहाँ मेहनत गरिरहनुभएको छ ।

श्रमलाई सम्मान गर्नुपर्छ, गाउँमै फुल्छ र फल्छ जिन्दगी

गिमानले कतारमा बिल्डिङ कन्स्ट्रक्सनमा पेन्टिङ हुँदै अपरेटरको काम पनि गर्नुभयो । नेपाल फर्केर आउने बेलासम्ममा उहाँको मासिक तलब ७० हजार हुन्थ्यो । विदेश बसाइँले उहाँलाई समय चिन्न, आफ्नो र अर्का चिन्न, कामदार र मालिक बन्दाको फरक, मातृभूमिको माया के कति हुन्छ भन्ने कुरा सिकायो ।

१८ घण्टा काममा खटिनु पर्थ्यो । निरन्तर काम गरिरहँदा आफूमाथि श्रम शोषण भइरहे झैँ लाग्थ्यो उहाँलाई । नेपालमै यत्ति खटे त यो भन्दा धेरै कमाउन सकिन्छ कि भन्ने भान पनि हुन्थ्यो बेलाबेलामा । त्यो बेलामा गर्ने अनुभवलाई अहिले सही साबित गर्न पाउँदा निकै खुसी हुनुहुन्छ उहाँ ।

गिमानलाई लाग्छ, विदेशमा झैँ समय व्यवस्थापन गर्ने, श्रमलाई सम्मान गर्ने हो भने, नेपालमै कत्ति हो कत्ति सम्भावना छ ।

उहाँ भन्नुहुन्छ, ‘पहिले लाग्दैन थियो यस्तो, अहिलेको मेहनत पछि भने नेपालमै अधिक सम्भावना भेटेँ र गर्दै पनि छु,’ ‘श्रमलाई सम्मान गर्नु पर्दो रैछ, गाउँमै फुल्ने र फल्ने रैछ।’

गिमानले गाई पालन सुरु गरेपछि ५६ लिटरसम्म दूध विक्री गर्नुभयो । दूध बिक्रीबाट मात्रै महिनाको ८० हजार कमाई हुन्थ्यो । लकडाउनमा पनि महिनामा ४० हजार त निरन्तर कमाई भई नै रह्यो । ‘नेपालमा कमाई त हुन्छ तर बचत भने सोचे जस्तो गरी गर्नै सकिन्न,’ उहाँ आफ्नो अनुभव सुनाउनुहुन्छ ।

कोरोना महामारीले सबै क्षेत्र ठप्प भए । कत्तिको रोजीरोटी गुम्यो । कत्ति जना आर्थिक समस्याका कारण डिप्रेसन (मानसिक रोगी) मा परे । आफ्नै बारी । आफ्नै काम र मेहनत हुनु । यस्ता समस्यामा नपर्नु र कोरोना महामारीको सिकार नबन्नु नै गाउँ बसाइँको राम्रो पक्ष हुन् भन्नुहुन्छ उहाँ ।

गाउँमा काम गर्छ भन्दा साहुले पत्याउन्नन्

विदेश जान्छु भन्दा साहुहरू ऋण लिन अघिपछि लाग्छन् । तर देशमै केही गर्छु भनेर ऋण माग्दा सारेको पाइला पनि पछि सार्छन् साहुले । गिमानलाई लाग्छ, ऋण दिने साहुले विभेद नगरे देशमा केही गर्ने बढ्छन् ।

‘गाई पाल्छु भनेर ऋण माग्यो भने साहुले पत्याउँदैनन् तर विदेश जान्छु भन्यो भने ऋण दिन साहु तम्सिन्छन्, गिमान भन्नुहुन्छ,’ समस्या हाम्रो यही सोचमा छ, यसले नै युवालाई बिदेसिन प्रेरित गरिरहेको छ ।’

विदेशमा २५ हजार कमाउनु र गाउँमा आफ्नै घरको भात खाएर १८ हजार कमाउनु भनेको गाउँको कमाइले जित्नु हो । परिवार साथमा हुन्छ, आफ्नो देश र समाज आफ्नो साथमा हुन्छ ।

गिमानलाई पनि लाग्छ – ‘अहिले गर्ने मेहनत आजभन्दा पाँच वर्षअघि मात्रै थालेको भए, अहिले अरूलाई रोजगारी दिन सक्ने थिएँ ।’

उहाँ भन्नुहुन्छ, ‘विदेशको मेहनत र समय नेपालमै गरेको भए, म पनि यो समयसम्ममा धेरैलाई रोजगारी दिन सक्ने भइसकेको हुने थिएँ होला ।’ गिमानलाई व्यवसाय थाल्न ढिला गरेँ कि भनेर बेला बेलामा मन पोल्छ ।

गाउँको मेहनतले आनन्द दिन्छ

गिमानले गाई फाम सञ्चालन गर्न थालेपछि पाखो बारी हराभरा भएका छन् । सुरुमा मिश्रित कृषि प्रणाली अँगाल्नु भएका उहाँले फाम सञ्चालन पछि अन्य बाली लगाउन छोड्नु भएको छ । घाँसलाई प्राथमिकता दिँदै खेतीयोग्य जमिनमासमेत विभिन्न जातका घाँस रोप्नु भएको छ ।

आलु, कोपी, मकै रोपिने उहाँको बारीमा अहिले जै घाँस, मकै घाँस, डुस, नेबरा, गगुन, दुधिलो, बर, सुपरनेपियर, गहुँ, जौ, मटर घाँस लगायत छन् । गएको वर्ष उहाँले एक लाख ३० हजार रुपैयाँको मात्रै घाँस किन्नुभयो ।

गएको वर्षको तितो अनुभवले यस वर्ष भने घाँस खेती विस्तार गर्नुपर्छ भन्ने ज्ञान भयो । घाँस खेती विस्तार गर्दा यो वर्ष खर्च कम र समयको समेत बचत भएको छ गिमानको ।

पहिलेको खाली डाँडा, अहिले हरियाली भएका छन् । ‘ओ हो मेहनत पनि कत्ति हो ?’ गाउँलेले यसो भन्दा गिमानलाई झन् जोस र जाँगर बढेर आउँछ ।

‘परिवार सँगसँगै मेहनत गर्न पाउँदा र सँगै बसेर सुख दुःख साटासाट गर्न पाउँदा साँच्चै धेरै आत्मसन्तुष्टि प्राप्त हुँदो रहेछ,’ खुसी हुँदै गिमानले भन्नुभयो, ‘गाउँघरमा छिमेकीलाई सहयोग गर्न पाउँदा झन् धेरै मन सुखी हुँदो रहेछ, आखिर विदेशमा पैसा कमाउने भनेको पनि पारिवारिक खुसीकै लागि त हो ।’

सोच्दै नसोची, बुझ्दै नबुझी परदेशिने नेपालीको प्रवृत्तिले नै गाउँ गाउँका जमिन बाझो भएका छन् । आजकाल बाझो जमिन देख्नासाथ गिमानलाई लाग्छ, कुनै विकल्प नै नहुँदा मात्रै रैहेछ विदेश जाने, नत्र खेतबारी बाझो छाडेर जान नहुने रहेछ ।’

गिमानको लक्ष्य आफ्नै गाई फाममा राम्रो जातको गाई उत्पादन गर्ने, दूध मात्रै होइन बाच्छा बच्छी, कोरली किनबेच गर्न पाउने सम्मको फाम बनाउने छ । अनि गाउँलाई यहाँ राम्रो गाईसमेत पाइन्छ है भन्ने सन्देश आफ्नो फामबाट दिन मन छ ।

यसका साथै दूध सङ्कलन केन्द्र र डेरी सञ्चालन गर्ने, छुर्पी र घ्यु उत्पादन गर्ने पनि उहाँको योजना छ । आफूले गरेका अनेक मेहनतमा सरकारले पनि थोरै आड भरोसा दिए सहज हुन्थ्यो जस्तो लाग्छ उहाँलाई ।

भन्नुहुन्छ,‘कहिलेकाहीँ कृषि अनुदान उपलब्ध भए, यो व्यवसायलाई अझ बढाउथेंजस्तो लाग्छ, तर सरकारले दिन्छ भनेर आस चाहिँ गर्दिन, सकुन्जेल आफ्नो लागि आफैँ मेहनत गर्छु ।’

अन्तिम अपडेट: पुस ४, २०८१

Disclaimer:

उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।

सुजता सुनुवार

सुजता सुनुवार उज्यालोमा कार्यरत हुनुहुन्छ ।

तपाईको प्रतिक्रिया

नाम (अनिवार्य)

इमेल (अनिवार्य) (गोप्य राखिनेछ)

प्रतिक्रिया दिनुहोस्