नवनिर्वाचित राष्ट्रपति पौडेलको राजनीतिक यात्रा : प्रधानमन्त्रीमा १७ पटकसम्म हार, पहिलो प्रयासमै राष्ट्रपति

फागुन २५, २०७९ बिहीबार १७:३५:२७ | वैद्यनाथ पाैडेल

राजा महेन्द्रले ०१७ सालमा तत्कालीन प्रधानमन्त्री बीपी कोइरालालाई जेल हालेपछि १६ वर्षको उमेरमा राजनीतिमा होमिनु भएका नवनिर्वाचित राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलको जन्म तनहुँको बाहुनपोखरामा २००१ सालमा भएको हो ।

२०१८ सालमा नेपाली कांग्रेसले गरेको सशस्त्र क्रान्तिमा सहभागिता जनाउनु भएको पौडेल २०१९ सालमा स्वतन्त्र विद्यार्थी आन्दोलनको अभियन्ताकोरुपमा अगाडि आइसक्नु भएको थियो । स्ववियु आन्दोलनका अभियन्ता पौडेल २०२३ सालमा सरस्वती क्याम्पसको विद्यार्थी युनियन सभापति चुनिनु भएको थियो । २०२४ सालमा प्रजातान्त्रिक समाजवादी युवा लिगको महासचिव निर्वाचित हुनुभएका उहाँ २०२७ सालमा नेपाल विद्यार्थी संघको संस्थापक केन्द्रीय सदस्य बन्नुभयो ।

त्यसपछि निरन्तर राजनीतिमा सक्रिय पौडेल २०४० सालमा कांग्रेस केन्द्रीय प्रचार समितिको संयोजक बन्नुभयो । २०४४ सालमा नेपाली कांग्रेसको केन्द्रीय सदस्य बन्नुभएका पौडेल त्यसपछि अहिलेसम्म कांग्रेसको केन्द्रीय समितिमा रहेर काम गरिरहनु भएको छ ।

पञ्चायत विरुद्धको आन्दोलनमासमेत क्रियाशील पौडेल २०४६ सालमा प्रजातन्त्र पुनस्थापनापछि भएको २०४८ सालको चुनावमा तनहुँ क्षेत्र नम्बर १ बाट सांसद निर्वाचित हुनु भएको थियो । त्यसपछि बनेको सरकारमा उहाँ स्थानीय विकासमन्त्री हुनुभएका पौडेल दोस्रोपटक २०४९ सालमा स्थानीय विकास तथा कृषि मन्त्री बन्नुभयो।

उहाँ २०५१ सालको मध्यावधि चुनावमा तनहुँ क्षेत्र नम्बर २ बाट निर्वाचित भएर प्रतिनिधि सभामा सभाको सभामुख हुनु भएको थियो । २०५६ सालको चुनावमा तनहुँ २ बाट तेस्रो पटक सांसद चुनिनु भएका पौडेल २०५७ सालमा उपप्रधानमन्त्री, गृह तथा सञ्चारमन्त्री हुनुभएको थियो ।

कांग्रेसको राजनीतिमा २०६२ सालमा महामन्त्री हुनुभएका पौडेल माओवादी शान्ति प्रक्रियामा आएपछि गठन भएको शान्ति सचिवालयको संयोजक हुनुभयो । २०६३ सालमा शान्ति प्रक्रियामा माओवादीसमेत समावेश भएको सरकारमा उहाँ शान्ति तथा पुनर्निर्माण मन्त्री हुनुभयो।

२०६२ सालमा कांग्रेस महामन्त्री हुनुभएका पौडेल २०६४ सालमा उपसभापति हुनुभयो । २०६४ सालको पहिलो संविधान सभा चुनावमा पौडेल तनहुँको २ नम्बर क्षेत्रबाट नै संविधान सभा सदस्यका रुपमा निर्वाचित हुनुभयो । २०६५ सालमा उहाँ नेपाली कांग्रेस संसदीय दलको नेता बन्नुभयो । त्यस्तै २०७० सालको दोस्रो संविधान सभा चुनावमा उहाँ पाँचौं पटक पनि तनहुँ २ बाट नै चुनिनु भयो । २०७४ सालको चुनावमा तनहुँ २ बाट पराजय भोगे पनि उहाँ २०७८ को चुनावमा भने विजयी हुनुभयो ।

राजनीतिमा निष्ठा र इमानदार राजनीतिज्ञका रुपमा चिनिने पौडेलले पञ्चायत व्यवस्थाको विरुद्धमा २०१९ देखि २०४६ सालसम्म भएको विभिन्न चरणको आन्दोलन तथा संघर्षको क्रममा धेरै पटक गरी १३ वर्ष जेल जीवनसमेत बिताउनु भएको छ ।

शालिन नेताकारुपमा समेत चिनिने पौडेलले नेपालीमा स्नातकोत्तर तथा संस्कृत साहित्यमा शास्त्री पास गर्नुभएको छ भने उहाँका प्रजातान्त्रिक समाजवादः एक अध्ययन, नेपाली कांग्रेस के भन्छ ? नयाँ सन्दर्भमा समाजवाद लगायतका धेरै पुस्तक प्रकाशित छन् ।

प्रधानमन्त्रीमा १७ पटकको पराजय

पञ्चायत विरोधी राजनीतिदेखि गणतन्त्रसम्म आइपुग्दा निरन्तर क्रियाशील र संसदीय चुनावमा जीत हात पार्दै आउनु भएका पौडेललाई २०६७ सालमा भएको प्रधानमन्त्री चुनावलाई लिएर उडाउने पनि गरिन्छ । सत्र पटक हारेका प्रधानमन्त्री, हुन नसकेका प्रधानमन्त्री अनि कोहीले अलि धेरै पटक पराजय भोग्यो भने रामचन्द्रको चुनाव जस्तो पनि भन्ने गरिन्छ । तर, यसमा उहाँ आफू स्वयंको भूमिकभन्दा तत्कालीन संवैधानिक व्यवस्था जिम्मेवार मानिन्छ ।

२०६७ साउनदेखि सुरु भएको प्रधानमन्त्रीको चुनावमा कांग्रेसबाट पौडेल, एमाओवादीबाट प्रचण्ड र एमालेबाट झलनाथ खनालले संसदमा उम्मेदवारी दिएका थिए । तर, संवैधानिक प्रावधानअनुसारको मतसंख्या तीनैजनाले हासिल गर्न नसकेपछि सात पटकसम्म तीनजनाबीच प्रतिस्पर्धा भयो ।

आठौँ प्रतिस्पर्धापछि भने प्रचण्ड प्रधानमन्त्रीको दौडबाट आफैँ बाहिर हुनुभयो । त्यसपछि पौडेल र खनालबीच १७ पटक प्रधानमन्त्रीका लागि चुनावी प्रतिस्पर्धा भयो । यो चुनावी श्रृंखलाबाट कुनै परिणाम आउन नसकेपछि निर्वाचनसम्वन्धी नियमावली नै परिवर्तन गरियो । र, अर्को चरणमा प्रचण्डको सहयोगमा खनाल प्रधानमन्त्री हुनुभयो भने रामचन्द्र पौडेलको १७ पटकको प्रयत्न त्यसै खेर गयो जुन अहिले पनि उहाँको जीवनको एउटा नमिठो घटनाकारुपमा लिने गरिन्छ ।

देउवाको विरोधी, देउवाकै भर

नेपाली कांग्रेसको शीर्ष नेताहरु विपी कोइराला तथा सुवर्णशमशेरको समयमा हुने गरेको अन्तरसंघर्षका समयमा समेत सम्वाद गराएर सम्बन्ध सुमधुर बनाएर मध्यमार्गी नेताको रुपमा बनाएको परिचय अहिले पनि कायमै छ । तर, सँगसँगै पार्टीमा उहाँलाई आवश्यक समयमा सही निर्णय गर्न नसक्ने र निर्णय गर्नुपर्दा जहिले पनि अलमलमा रहने नेताका रुपमा पनि चिनिन्छ ।

पार्टीमा मध्यमार्गी छवी बनाएका पौडेल पटक, पटक सरकार तथा पार्टीको उच्च तहमा पुगे पनि अहिलेसम्म पहिलो बन्ने सौभाग्य प्राप्त भएको छैन । सरकारमा उपप्रधानमन्त्री, गृहमन्त्री, सभामुख तथा पार्टीमा महामन्त्री र उपसभापति तथा कार्यवाहक सभापतिसम्म भए पनि पार्टी सभापति तथा सरकारमा प्रधानमन्त्री हुने अवसर भने उहाँलाई कहिल्यै आएन । कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवाले सधैँ पाखा पार्दै आफू प्रधानमन्त्री तथा सभापति दुवै बनेको तर, लामो समय सँगै राजनीति गरेका पौडेललाई कहिल्यै अवसर नदिएको आरोप पनि देउवालाई लाग्ने गरेको छ ।

पार्टीको चौधौँ महाधिवेशनमा विपक्षी खेमाको नेतृत्व गर्दै पौडेलले सभापति उम्मेदवार हुने बताउनु भएको थियो । तर, पछि देउवाले भेटेपछि उहाँले उम्मेदवारी दिनुभएन र तटस्थ बसेर देउवालाई अप्रत्यक्ष रुपमा समर्थन गर्नुभयो । त्यसबेला सभापतिको प्रतिस्पर्धामा रहेका देउवा, शेखर कोइराला, तथा प्रकाशमान सिंहले पचास प्रतिशत मत नकाटाएका कारण दोस्रो चरणको मतदान भएको थियो ।

दोस्रो चरणको मतदानमा सिंह तथा पौडेल दुवै जनाले देउवालाई समर्थन गरेपछि देउवा सभापतिमा विजयी हुनुभएको थियो । यसरी देउवाको निरन्तर प्रतिस्पर्धी तथा विपक्षीकोरुपमा देखिनुभएका पौडेल चौधौँ महाधिवेशनपछि भने समर्थनमा रहनु भएको थियो । चौधौँ महाधिवेशनपछि पौडेलको देउवालाई समर्थनको सिलसिला संसदीय दलको नेताकोरुपमा समेत रह्यो ।

पौडेलले देउवालाई साथ दिएपछि देउवाले पौडेललाई राष्ट्रपतिको उम्मेदवारका रुपमा अगाडि बढाउनु भएको हो । र पछिल्लो चुनावी गठबन्धनमा प्रधानमन्त्री प्रचण्डले पौडेललाई उहाँको निर्वाचन क्षेत्रमा गएर प्रधानमन्त्री बनाउने आश्वासनसमेत दिनु भएको थियो । र, प्रचण्ड तथा देउवाको सहयोगमा उहाँ यसपटक सहज रुपमा राष्ट्रपतिमा निर्वाचित हुनु भएको हो ।

अन्तिम अपडेट: मंसिर ८, २०८१

Disclaimer:

उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।

वैद्यनाथ पाैडेल

वैद्यनाथ पाैडेल उज्यालाे सहकर्मी हुनुहुन्छ ।

तपाईको प्रतिक्रिया

नाम (अनिवार्य)

इमेल (अनिवार्य) (गोप्य राखिनेछ)

प्रतिक्रिया दिनुहोस्