काठमाडौँ – सामान्यतया गहुँ काट्ने बेलामा चैत वैशाखको उखरमाउलो गर्मी झेल्नुपर्छ । हपहपी पोल्ने चर्को गर्मीमा पानी पिउँदै किसान गहुँ काट्ने र भित्र्याउने गर्छन । तर यसपटक त्यस्तो छैन ।

प्रि–मनसुनको समय भएपनि अहिले हप्तामा दुई तीन पटक पानी परिरहेको छ । केही ठाउँमा हावाहुरी चट्याङसहित पानी परिरहेको छ । धेरै किसान गहुँ काटेर भित्र्याउन लागिरहेका छन् । 

वर्षाले पानीले गहुँ भित्र्याउन समस्या पारिरहेको छ । पानीले गहुँ बाली भित्र्याउन केही ‘डिस्टर्ब’ गरे पनि यसले राम्रो फाइदा पनि हुन सक्ने कृषि विज्ञको सुझाव छ । 

यस्तो बेलामा छिटो फल्ने मुगीमास र मकै लगाउन सकिन्छ । नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषद नार्कका विज्ञ हरिकृष्ण उप्रेतिले गहुँ काटेपछि केही समय खाली हुने जमीनमा ९० दिनमै तयार हुने बसन्ते मकै र छिटो फल्ने मुगीमास लगाउन सकिने बताउनुहुन्छ ।

‘अहिले धेरै जसो ठाउँमा जग्गा खाली हुदैछ । कही भइसकेको छ । मकै लगाउने बेला बाँकी नै छ । तर पानी परिरहेकाले चिस्यान भएको माटोमा मकै र मुगी मास लगाउन सकिन्छ । यसले एकातिर केही समयमै बाली फलाउन सकिन्छ भने धानखेतीका लागि मलको काम पनि गर्छ ।’ उहाँले भन्नुभयो ।

उप्रेतिका अनुसार बसन्ते मकैका अरुण १, अरुण, २, अरुण ३, अरुण ४ र अरुण ६ जातका मकै नार्कले सिफारिस गरेको छ । वैशाखको पहिलो हप्तामा लगाएको यो मकै असारसम्ममा फल्ने उहाँको भनाइ छ । 

यस्तै धानखेतीका लागि मल हुने मुगीमास पनि यो समय लगाउन सकिन्छ । मुगीमास अर्थात मुङको कोशा टिपेर बोट माटोमा मिसाए युरिया मलको काम गर्ने भएकाले धान खेतीका लागि उपयोगी हुने धानबाली विज्ञ समेत रहनु भएका उप्रेतिले बताउनुभयो । 

तराई तथा पहाडका जिल्लामा बसन्ते मकै र मुगीमास राम्रो फल्ने पनि उहाँको भनाइ छ । फाट्टफुट्ट पानी पर्ने भएकाले गहुँ काट्न र भित्र्याउन ख्याल गर्न पनि विज्ञले सुझाव दिएका छन् । मकै र मुगीबाहेक तराई तथा पहाडी जिल्लामा तरकारी समेत लगाउन सकिन्छ ।