असोज महिनामा झण्डै साढे तीन अर्ब रूपैयाँ बराबरको विदेशी लगा...
कात्तिक १६, २०८१ शुक्रबार
अब कोरोना सँगसँगै जिउन सिक्नुपर्छ
काठमाण्डौ – अहिले कोरोनातिर ध्यान दिइरहँदा अरु रोग छायामा परेका छन्, ओझेलमा परेका छन् । गर्मी मौसममा झण्डै ७० प्रतिशत रोगहरु प्रदुषित पानीका कारण हुन्छन् । वर्षायाम भनेको झाडापखालादेखि आउँ, हैजा लगायत विभिन्न प्रकारका रोगहरु बढ्ने समय हो । यस्तै पानी जम्मा भएका ठाउँहरुमा लामखुट्टे बस्ने भएका कारण त्यस्ता क्षेत्रमा डेंगी, मलेरिया, चिकेनगुनिया जस्ता थुप्रै प्रकारका रोगहरु पनि फैलिरहेको अवस्था छ ।
एकातर्फ बढ्दो गर्मी छ भने अर्कोतर्फ वर्षाका कारण हरियो झारपात पनि मौलाइरहेको छ । योबेला यस्ता विभिन्न रोगहरुको सङ्क्रमणको जोखिम बढ्छ । त्यसैले अहिले कोरोनाको कारणले भन्दा पनि बढी यस्तै विभिन्न प्रकारका रोगहरुले मानिसको ज्यान गैरहेको अवस्था छ । तर वर्तमान समयमा कोरोना महामारीको त्रास भएका कारण हामीले अरु रोगहरुलाई ध्यान दिएका छैनौं, अरु रोगले पनि ज्यान गएको भन्ने कुरालाई हामीले नजरअन्दाज गरिरहेका छौं । यसले गर्दा ती रोगहरुमा हाम्रो ध्यान जान सकेको छैन र परिणामस्वरुप कोरोनाको भन्दा पनि त्यस्ता रोगहरुका कारण धेरैले ज्यान गुमाउनु परेको अवस्था छ ।
सरुवा रोग अस्पताल टेकुमै पनि अरु सरुवा रोगका बिरामीलाई भन्दा पनि बढी प्राथमिकता कोरोनाका बिरामीलाई दिइरहेको अवस्था छ । यसले पछि विभिन्न चुनौती तथा अप्ठ्यारो अवस्था निम्त्याउन सक्छ ।
हुन त यो अस्पतालको क्षमतामा पनि भर पर्ने कुरा हो । सरुवाजन्य रोगहरु गर्मी महिनामा बढी हुने गर्छन् । अहिले सरुवा रोग अस्पताल टेकुलाई कोरोना बिरामीहरुको लागि विशेष भनेर तोकिएको छ । त्यही भएर त्यहाँ आउने अन्य सरुवा रोगका बिरामीहरुलाई कोरोना नसरोस् भन्नको लागि उहाँहरुलाई हामीले वीर अस्पताल, पाटन अस्पताल तथा अन्य अस्पतालहरुमा पठाउने गरेका छौं । तर नेपालमा सबै अस्पतालबाट रिफर गर्न सम्भव छैन । त्यही भएर अस्पतालको व्यवस्थापनले कोरोनाको बिरामीलाई छुट्टै सेवा दिनको लागि छुट्टाछुट्टै व्यवस्था गर्ने, आउने–जाने बाटो अलग्गै बनाउने र अन्य सेवालाई पनि छुट्टाछुट्टै गरेर दिन सकिन्छ । यस्तै विभिन्न रोग भएका तथा उच्च जोखिमका बिरामीहरुलाई निश्चित समय तोकेर (सिफ्ट) सेवा दिने गर्न सकिन्छ ।
अहिले वर्षाको समयमा जल प्रदुषणका कारण झाडापखाला, आउँ, हैजा जस्ता अनेक प्रकारका रोगहरु देखिन्छन् । यस्तै गर्मी मौसममा लामखुट्टेबाट सर्ने रोगहरु जस्तै डेंगु, मलेरिया, इन्सेफ्लाइटिस देखिन्छन् । नेपालमा डेंगीको जोखिम झन् उच्च छ । यस्तै नयाँ नयाँ रोगहरु पनि आइरहेका छन् । यस्तै गर्मीको समयमा सर्पको बिगबिगी पनि बढ्छ ।
कोरोना महामारीका कारणले गर्दा आममानिमा अहिले कहाँ बसौं के गरौं भन्ने अवस्था छ । घरमा आहार बिहारका कुरामा पनि ध्यान दिन सकेका छैनन् । विभिन्न प्रकारका अभावका कारण मानिसमा चिन्ता बढेको छ, जसले गर्दा धुमपान र मद्यपानको लत बढेको छ । धुमपान र मद्यपानका कारण मानिसमा रोगसँग लड्ने क्षमता ह्रास हँुदै जाने र विभिन्न किसिमका रोगहरु लाग्ने हुन सक्छ ।
अहिले कोरोना महामारीलाई नियन्त्रण गर्नको लागि सामाजिक दूरीदेखि क्वरेण्टीनका विषयमा ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ । कोरोना एक दुई महिना वा एक दुई वर्षमै पूर्णतया समाजबाट हराएर जाने होइन । लामो समयसम्म रहन सक्छ । त्यही भएर हामीले यो रोग सँगसँगै जिउन सिक्नुपर्छ । यो समयमा हामीले व्यक्तिगत सरसफाइका कुराहरुमा एकदमै ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ । आफ्नो वातावरणलाई एकदमै सफा राख्नुपर्छ । लामखुट्टेहरु बस्ने घर वरपरका पानी जम्ने ठाउँ, खाल्डाखुल्डीहरुलाई पुरिदिनुपर्छ । त्यसो गर्यो भने लामखुट्टेजन्य रोगबाट बच्न सकिन्छ ।
यस्तै अर्को महत्वपूर्ण कुरा भनेको शुद्ध पानी हो । शुद्ध पानी पिउने गर्यौं भने हामी रोगबाट ७० प्रतिशत बच्न सक्छौं । घाँसहरु भएको ठाउँमा बुटहरुको प्रयोग गर्ने, अँध्यारोमा बाहिर जाँदा ध्यान दिएर हिँड्ने गर्यौं भने सर्प तथा किराहरुको टोकाइबाट पनि बच्न सकिन्छ । यदि सावधानी अपनाउँदा अपनाउँदै पनि रोग लागिहाल्यो अथवा किरा, सर्पले टोकिहाल्यो भने विभिन्न उपायहरु अपनाउन सकिन्छ ।
अन्धविश्वासमा परेर सर्पको टोकाइपछि टोकेको ठाउँमुनी कसेर बाँध्ने, कुखुराको मलद्वारमार्फत सर्पले टोकेको ठाउँमा चुस्न लगाउने गरेको देखिन्छ । यस्ता क्रियाकलापले गर्दा सर्पको विषले शरीरमा झनै छिटो असर गर्ने हुनसक्छ । त्यसैले यस्तो अवस्थामा निकै ध्यान दिनुपर्छ ।
अनि अहिले सामान्य ज्वरो आए पनि कोरोना पो लागिहाल्यो कि भनेर धेरैजना डराउने गर्छन् । तर त्यसरी डराउनुपर्ने केही छैन । कोरोना हुनको लागि कि त सम्भावित, उच्च जोखिम भएको ठाउँमा बसेको वा त्यो ठाउँ वरपर सङ्क्रमित भएको हुनुपर्यो । अथवा कोरोनाका लक्षणहरु जस्तै सुख्खा खोकी लाग्ने, गन्ध, स्वाद थाहा नपाउने, सुन्ने शक्ति ह्रास हुँदै गएमा सजक हुनुपर्छ । यी सँगसँगै अहिले कोरोनाका बिरामीमा नयाँ नयाँ प्रकारका लक्षणहरु पनि देखिन थालेका छन् । जस्तो झाडापखाला लाग्ने, छालामा विभिन्न प्रकारका दागहरु पनि देखिन्छन् ।
तर रुघाखोकी लाग्दैमा कोरोना नै हो भन्न सकिंदैन । सामान्य भाइरल ज्वरोहरुबाट राहत पाउनको लागि हामीले घरेलु उपायहरु अपनाउन सक्छौं । त्यसको लागि हामीले तातोपानीमा बेसार हालेर पनि पिउन सक्छौं, यसले हाम्रो शरीरमा तापक्रम बढाउँछ र हामीलाई केही राहत भएको महसुस हुन्छ । यस्तै ज्वरो आएम पारासिटामोल खाएर पनि ज्वरो कम गर्न सकिन्छ । यदि ज्वरोको मात्र बढ्दै गयो भने स्वास्थ्य संस्थामा गएर पनि जँचाउन सकिन्छ ।
कोरोनाको डर जताततै छ । अहिले क्वरेण्टीनमा बसिरहेका मानिसहरु पनि डराएका छन् । किनकी त्यहाँ विभिन्न स्वास्थ्य सुरक्षाका उपायहरु अपनाइएका छैनन् । व्यवस्थित छैनन् । एउटै कोठामा धेरैलाई कोचेर राखेका छन्, त्यस्तो गर्न हुँदैन । दूरी कायम गरेर बस्ने वातावारण निर्माण गर्नुपर्छ । यस्तै शुद्ध पिउने पानी र सफा चर्पीको व्यवस्था नभएका कारण धेरैजसो क्वरेण्टीनमा बसेकाहरुलाई झाडापखाला जस्ता रोगहरु पनि लागेको पाइएको छ । यस्ता कुरामा सम्बन्धित निकायले ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ ।
क्वरेण्टीनमा बस्ने व्यक्तिहरुले पनि यो आफ्नै ठाउँ हो भन्ने सोचेर सरसफाइ गर्नुपर्ने हुन्छ । १४ दिन बसेर जाने त हुँ भनेर लापरबाही गर्नु हुँदैन । यस्तै त्यहाँ भित्र बस्दा मनमा विभिन्न कुराहरु खेल्न सक्छन् । यस्तोमा मनलाई एकाग्र बनाएर राख्नुपर्छ । सकेसम्म किताब पढ्ने, साहित्य सिर्जना गर्ने जस्ता सिर्जनशील काम गर्न सकिन्छ ।
क्वरेण्टीनमा सकेसम्म स्वास्थ्य चिकित्सक राख्नुपर्ने हुन्छ । समस्या परेमा उहाँलाई तत्कालै सम्पर्क गर्न सकियोस् । यस्तै कतिबेला आपतकालीन अवस्था पनि आउन सक्छ, कसैलाई एक्कासी कुनै स्वास्थ्य समस्या भइहाल्यो भने त्यसको लागि एम्बुलेन्स पनि तयारी अवस्थामा राख्नुपर्छ ।
अहिले भारतलगायत विदेशबाट पनि धेरै नेपालीहरु आउनुभएको छ र आउने क्रम पनि जारी छ । तर विदेशबाट आउने कतिपयको स्वास्थ्य परीक्षण गरिएको छैन । नेपाल फर्किएपछि कोरोना सङक्रमण भएको पुष्टि भइरहेका छन् । भारतबाट फर्किनेहरुको अवस्था पनि त्यस्तै छ ।
यसरी स्वदेश फर्किनेहरुलाई व्यवस्थित क्वरेण्टीनमा राखेर स्वास्थ्य परीक्षण गर्नुपर्ने हुन्छ । तर विविध कारणले गर्दा अहिले उहाँहरुको स्वास्थ्य परीक्षण गरिएको छैन । यसरी उच्च प्रकोप भएका ठाउँबाट फर्केकाहरुको स्वाब परीक्षण गर्नुपर्ने हुन्छ । परीक्षणको आधारमा उहाँहरुको व्यवस्थापन गर्नुपर्ने हुन्छ ।
अहिलेको बदलिंदो परिस्थितिमा आफ्नो स्वास्थ्यलाई ध्यान दिएर आफ्नो व्यक्तिगत सरसफाइमा ख्याल गर्नुपर्छ । अहिलेको अवस्थामा धुमपान, मद्यपान तथा सूर्ति गुट्खाजस्ता चिजहरु खानु हँुदैन । यस्ता बानीहरुलाई छुटाउने अवसर पनि हो यो ।
कोरोना सँगसँगै अरु सरुवो रोगहरुको पनि चुनौती छ । त्यसको लागि सरकारले सबै स्वास्थ्य सँस्थाहरुमा दरबन्दी अनुसारका स्वास्थ्यकर्मीहरु खटाउनुपर्यो । औषधि उपकरणहरुको पूर्ति गरिदिनुपर्यो । कतिपय ठाउँमा गर्नुपर्ने कामहरु पनि केन्द्र सरकारले गर्छ, प्रदेशले गर्छ वा स्थानीय तहले गरिदिन्छ भनेर त्यत्तिकै रहेका हुन्छन् । यसमा सबैको ध्यान जान जरुरी हुन्छ । यस्तो कुरामा स्थानीय तहकै जिम्मेवारी हुन्छ । यस्तै कोरोना महामारीको बेला अग्रपंक्तिमा उभिएर काम गर्ने, स्वास्थ्यकर्मी, सुरक्षाकर्मी, सरसफाइकर्मी, पत्रकारदेखि सबैको हौसला बढाउने काम सरकारले गरिदिनुपर्छ ।
(शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल टेकुका निर्देशक डा. सागर राजभण्डारीसँगको कुराकानीमा आधारित)
उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।
1 Comments
समाचार
-
-
रूसले गुगललाई विश्वको जीडीपीभन्दा धेरै जरिवाना तोक्यो
कात्तिक १६, २०८१ शुक्रबार
-
इङ्गल्याण्डलाई पराजित गरेको नेपाल एक खेलअघि नै हङकङ सिक्सेस प्...
कात्तिक १६, २०८१ शुक्रबार
-
अर्घाखाँचीको सन्धिखर्कमा झण्डै ५० हजार रुपैयाँका प्लास्टिकका मा...
कात्तिक १६, २०८१ शुक्रबार
-
स्थायी बासस्थानको आशामा बित्यो काभ्रेका बाढीपहिरो पीडितको एक ...
कात्तिक १६, २०८१ शुक्रबार
-
एसएस फाउण्डेशनले फुटबलर अमिशा कार्कीलाई नगद एक लाखसहित सम्मा...
कात्तिक १६, २०८१ शुक्रबार
-
भारतको दिल्लीमा वायु प्रदूषण अहिलेसम्मकै खराब, एक्यूआई चार सय...
कात्तिक १६, २०८१ शुक्रबार
-
पर्वतको नागढुङ्गा सहकारीको पाँच करोड रुपैयाँ हिनामिना
कात्तिक १६, २०८१ शुक्रबार
-
हात्तीको आक्रमण : रौतहटमा एक जनाको ज्यान गयो, कञ्चनपुरका स्थान...
कात्तिक १६, २०८१ शुक्रबार
-
काठमाण्डौ उपत्यकामा पटका पड्काउने क्रम रोकिएन
कात्तिक १६, २०८१ शुक्रबार
-
यसवर्ष भाइमसलाको भाउ झण्डै ३० प्रतिशतले बढ्यो
कात्तिक १६, २०८१ शुक्रबार
-
शिक्षासेवी चैतन्य शर्माको निधन, अन्त्येष्टि भोलि गरिने
कात्तिक १६, २०८१ शुक्रबार
-
जुम्लामा यसवर्ष २० हजार मेट्रिक टन स्याउ उत्पादन
कात्तिक १६, २०८१ शुक्रबार
-
इजरायलले गाजामा गरेको पछिल्लो सैन्य आक्रमणमा ४६ जनाको ज्यान गयो
कात्तिक १६, २०८१ शुक्रबार
विचार
-
भाइमसलामा पाइने पौष्टिक तत्त्व : नेपालमै पाइन्छ थुप्रै फल
कात्तिक १४, २०८१ बुधबार
-
सरकारको सय दिन निराशाजनक पनि होइन, तर आशा जगाउने खालको पन...
कात्तिक ७, २०८१ बुधबार
-
चलचित्रबीच प्रतिस्पर्धा हुनु राम्रो हो, तर तालमेल नमिल्दा बेमेल...
कात्तिक ४, २०८१ आइतबार
मेरो कथा मेरो भोगाई
-
युवाहरुलाई कृषि पेशामा लाग्न प्रेरित गरौँ
भदौ १९, २०८१ बुधबार
-
श्रमको लगानी स्वदेशमै गर्नुपर्छ
बैशाख १८, २०८१ मंगलबार
-
आधुनिक खेती गर्न सकेमा युवा जनशक्ति देशमै परिचालन गर्न सकिन्छ
चैत १६, २०८० शुक्रबार
Dipesh
June 22, 2020, 1:34 p.m.सर अब कोरोना सँगसँगै जिउन सिक्ने मात्र हैन, मर्न पनि सिकौ न तेसो गरे कसो होला | भन्न त सजिलो छ नि हजुर | ब्यवस्थापन मजबुत पर्ने कुरा राम्रो हो, तर सगै जिउने कुरा नगरौ न पिलिज सर |