१७ वर्ष अघिको दशैँ सम्झना : यसपालि पनि परदेशमै बित्ने भयो

 कात्तिक ४, २०७७ मंगलबार १६:१३:५४ | मेरो कथा मेरो भोगाई

भगवान घिमिरे, बुटवल देवीनगर/हाल, दोहा कतार ।

दशैँमा निधारमा अक्षता नपरेको १७ वर्ष लागेछ । १७ वर्षअघि निधारमा परेको टीका र घरमा मनाएको दशैँको याद गर्न पनि गाह्रो हुन थालिसकेछ । क्षितिज पारी पश्चिमी आकाशमा देखिने बादलका धर्साहरु जस्तै ती क्षणका धमिला हुँदै गएको छ तर मेटिएको भने पक्कै छैन ।

यी १७ वर्षको बीचमा परदेश र घरदेश नगरेको हैन । विभिन्न आरोहअवरोह पार गरियो । समय बित्यो । मान्छे फेरिए । बच्चा तन्नेरी भए । तन्नेरी विदेश या शहर बजार लागे । गाउँठाउँ फेरियो । आफू खेल्ने घुम्ने ती खोला, बगर, जंगल खेतबारी अब बिराना भए । बचपनमा सँगै खेलेका, पढेका साथीभाइहरु कति बिराना भए । कतिपय साथीभाइ बिरलै भेटिन्छन् ।

अहिलेको जमानाले ल्याएका गजेटहरुमा जस्तो एक्लै आफू आफैंमा हराउने भर्चुअल दुनिया थिएन उबेला । बरु रेडियोमा बज्ने मंगल धुनले पनि दशैँ पक्कै आएछ भन्ने लाग्थ्यो। दशैँ आउन लागेपछि वर्षायाममा बिग्रेका र झाडीले ढाकेका गोरेटो बाटोहरु चौडा पार्ने मर्मत गर्ने, किनमेल गर्नेको लर्को, अनि गाउँ घरमा स्वदेशी शहर या विदेशमा गएकाहरु फलानो आयो ढिस्कानो आउँदैछ, फलानो त यसपाली आउँदैन रे भन्ने चर्चा परिचर्चा चल्थ्यो ।

घर लिपपोत गर्नको लागि अलि छिट्टै रातोमाटो लिन डोको बोकेर लस्करै लागेर आउँथे, हामी फाँटमै हुनेहरुलाई रातोमाटोको समस्या नभए पनि सेतो माटो चाहिँ राती खोलापारीको पहिरोमा चोर्न जानु पथ्र्यो । दशैँको बेला आमाहरु अलि व्यस्त हुने भएकाले हामी पनि कतिपय आमाहरुले गर्ने काम गर्थेयौं ।

दशैँमा हामी आफैं घरका भित्तामा रातो माटो र कमेरो लगाउँथ्यौं । आमा र भाउजुहरु दशैँको दुना टपरीको लागि डोको बोकेर सालको पात टिप्न जानुहुन्थ्यो । हामी भने दशैँको बिदाभरीलाई दिएको होमवर्क एक दुईदिनमै सक्काएर पढाइको तनाबबाट मुक्त हुन्थ्यौं ।

अनि दिउँसो भने बिदाभरी नै गोठालो जान्थ्यौं । घरको अँध्यारो कुनामा छरेको जमरा केही दिनमा कसको घरमा कति उम्रियो भनेर दाँज्ने गरिन्थ्यो । बिहान उठेदेखि रातिसम्म पिङमै झुण्डिन मन लाग्ने, जति खेले पनि धोको नपुग्ने उमेर थियो त्यो । दशैँ आउनुभन्दा अघिदेखि नै गाउँघरमा रोटे र लिङ्गे पिङ हाल्ने या मर्मत गर्ने चर्चा हुन्थ्यो। लिंगे पिङको लागि लिङ्गो गाड्नु पनि पर्दैनथ्यो । आँप या पिपलका ठूला रुख नै काफी हुन्थे ।

दशैँ बाहेक अरु दिन भने प्रायः बेलुकी घरको सबै काम सकेपछि मात्रै रोटे पिङ खेल्न जान्थ्यौं । दशैँमा कहाँ जाने भन्ने सबैका योजना हुन्थ्यो । तर हाम्रो मामाघर अलि टाढा भएकोले हामि बिरलै जान्थ्यौं । अरु मामाघर गएको देख्दा नरमाइलो चाहिँ लाग्थ्यो ।

हाम्रो बुबाहरु छुट्टिए पनि दशैँको कारोबार सबै सगोलमै हुन्थ्यो र त्यसको खटनपटन हजुरआमाले गर्नुहुन्थ्यो । हाम्रो दुई परिवारलाई एकताको सूत्रमा बाँध्ने धरोहर हुनुहुन्थ्यो हजुरआमा । हाम्रो घरमा प्रायः सबैजसो शाकाहारी भएकोले खसी काट्ने चलन थिएन ।

जेठोबाट टीका लगाइदिने हुनाले सबैभन्दा पहिले बुबाको पालो हुन्थ्यो, हजुरआमाले बुबालाई टीका लगाइदिएपछि बुबा र हजुरआमाले काकालाई अनि त्यसैगरी हरेक चोटी जति कान्छो रोल तिर गयो उति उति एक एक जना टीका लगाइदिने सदस्य थपिंदै जान्थें ।

त्यसैले घरमा चाहिँ दूध घिउको बढी प्रयोग हुन्थ्यो । दशैँको शुभ साइतमा सुरु हुनुभन्दा पहिल्यै सबैजना मन्दिरमा जम्मा हुन्थ्यौं । टीका लगाउन हामी दुई घरका जम्मा हुँदा मन्दिरमा बस्ने गरालीसमेत खाली हुँदैनथ्यो । हाम्रो घरमा जेठोबाट टीका लगाइदिने हुनाले सबैभन्दा पहिले बुबाको पालो हुन्थ्यो, हजुरआमाले बुबालाई टीका लगाइदिएपछि बुबा र हजुरआमाले काकालाई अनि त्यसैगरी हरेक चोटी जति कान्छो रोल तिर गयो उति उति एक एक जना टीका लगाइदिने सदस्य थपिंदै जान्थें ।

हाम्रो घरमा सबै टीकाटालो सकिएपछि हजुरआमा बाहेक हामी अरु सबैजना वरपरका हजुरबा, काका, ठुलाबाकोे घर टीका थाप्न जान्थ्यौं । उबेला अहिलेजस्तो गाडी कहाँ थियो र । टाढा टीका थाप्न जान पर्नेहरु दिन रात हिँडेर पुग्न पर्थ्यो ।

गाउँघरमा सञ्चारको मध्यम रेडियो मात्रै भएको जमानामा मोबाइल हुन्छ भन्नेसमेत कहाँ थाहा थियो र । दशैँको टीका लगाएर कसको कति दक्षिणा जम्मा भयो भनेर पैसा गन्ने र कसको धेरै भयो भनेर तुलना हुन्थ्यो । त्यो पनि हामी केटाहरु त मावली या अन्यत्र गएनौ भने रित्तै ।

हिजोआज त खै गाउँघर कस्तो छ कुन्नी ? पहिले जस्तो रौनक त पक्कै छैन होला । पहिले जस्तो रोटे पिङ, लिङ्गे पिङ मच्चिन्दैनन् । बाटोघाटो खन्ने चटारो छैन । मोटर गुड्ने हुनाले बाटोघाटो त्यसै चौडा छन् । रातोमाटो र कमेरोले लिपेको घरहरु देख्नसमेत गाह्रो छ । युवाहरु गाउँमा छैनन्, भएकाहरु पनि सुबिधा खोज्दै शहर या बजार पसिसके । पहिलेजस्तो डोको बोकेर माटो लिन फाँटतिर झर्न छाडे रे ।

भाउजुबुहारीहरु सालको पात टिप्न भन्दै डोको बोकेर पहिले जस्तो बन जंगल जाँदैनन् रे । कोतघरमा पहिले जस्तो बन्दुक पड्किंदैन रे, बाजा बज्दैनन् रे, जन्ती झैं लर्को लागेर बाजा बजाउँदै नाच्दै र गाउँदै पञ्चवली दिन जानेको हुल देखिंदैन रे । परदेश यात्राको दौरानमा १६ वटा दशैँ यस्तै तिनै पुरानै दिनको याद गर्दै बिते ।

हुन त त्यसबीचमा आफ्नो छुट्टीलाई पछाडि सारेर दशैँमा जाने प्रयास नगरेको पनि हैन । तर त्यसरी आफ्नो जाने समय पछाडि सार्दा आफू जाने प्राथमिकता पाउन गाह्रो हुन्थ्यो र दशैँ छुट्थ्यो । यसपालि भने पक्का बृद्ध बुबाआमाको हातबाट टीका आशीर्वादथाप्ने धोको पूरा होला भन्ने लागेको थियो ।

तर विश्वव्यापी कोरोनाको महामारी बिशाल पहाड बनेर तेर्सियो । तै पनि नेपाली दूतावासले सेप्टेम्बर २६ देखि ३० सम्म हुने अन्तिम पाँच फ्लाइटको लागि मेरो नाम पनि निकालेको थियो । तर कम्पनीले यति चार पाँच दिन भित्रै पठाउन नसक्ने बरु अक्टोवर १५ सम्म नियमित उडानमा पठाउने आश्वासन दियो ।

अब चाहेर पनि योपालि पाल्पा रामपुरमा रहेका बुबाआमाको हातबाट टीका आशीर्वादथाप्न असम्भव छ ।

तर अहिले आएर कम्पनीको त्यो आश्वासन पनि अनिश्चित भएको छ । अब केही दिन भित्रै जान पाइहाले पनि स्वदेशको बढ्दो कोरोना महामारीको कारणले यहाँबाट गएर बुटवलमा रहेको घरमा होम क्वरेण्टीनभित्रै दशैँ मनाउन पर्नेछ ।

अब चाहेर पनि योपालि पाल्पा रामपुरमा रहेका बुबाआमाको हातबाट टीका आशीर्वादथाप्न असम्भव छ । त्यहीमाथि कहिलेसम्म फ्लाइट हुने भन्ने कुनै निश्चित छैन । त्यसैले यसपालिको दशैँ पनि बिगतका दशैँ झैं यहीं मरुभूमिमै पुनरावृत्ति हुन लागेको छ ।

अहिले त झन् कोरोना महामारीले गर्दा स्वदेशमै रहनेहरुको पनि दशैँ खल्लो हुने अवस्था छ । कोरोनाले सबैलाई घर भित्रै थुनेको छ । मान्यजन र आफन्तकहाँ टीका आशीर्वादथाप्न जाने अवस्था छैन । त्यसमाथि सरकारले पनि जहाँ छौं त्यहीं दशैँ मनाउनु अन्यत्र नजानु भनेको छ ।

अर्को सालसम्म त कोरोनालाई पक्कै जित्नेछौं । अनि बिगतमा झैं हर्षोल्लासका साथ फेरि दशैँ मनाउँला । सबैलाई विजयादशमीको हार्दिक मंगलमय शुभकामना ।

अन्तिम अपडेट: मंसिर ३०, २०८१

उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।

तपाईको प्रतिक्रिया

समाचार

लोकप्रिय

१

एनपीएलको सर्वोत्कृष्ट नेपाली खेलाडी दीपेन्द्रले पाए कार

२

विश्वमा उडिरहेका विमानमा हुने चाेरीका घटना बढ्दै

३

नेपालमा 'मङ्कीपक्स' का सम्भावित सङ्क्रमित भेटिए

४

काठमाण्डौ महानगरका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत गुरागाईंलाई कारबाहीका लागि सिफारिश

विचार

उज्यालो टी भी

वैदेशिक रोजगारीमा जादा सुरक्षित हुने तरिका

मनोपरामर्शले बदलेको जीवन कथा

विदेशबाट श्रीमान् फर्काउने साहस बटुलेका वित्तीय कक्षा सहभागीका कथा

मेरो कथा मेरो भोगाई