यूट्युबमा नेताको भाषणभन्दा सीपका तरिका बजाए हुन्छ नि !

 असार २२, २०७५ शुक्रबार १२:८:४६ | डा. विद्यानाथ कोइराला

म नीति निर्मातालाई सोध्ने गर्छु, तपाईंले आलु ताछ्नु भएको छ भनेर । जसरी ठूलो, ठिक्कको र सानो आलु अलग अलग गरेर राखिन्छ, अनि ठूलो आलु भोजमा, ठिक्कको आलु घरमा तरकारी खान र सानो आलु जसलाई किर्कौंला भन्छन त्यो अचार खान प्रयोग हुन्छ ।

ग्रेडिङ प्रणालीले ल्याएको पनि यही हो । जहाँ शिक्षक इमान्दार छन् त्यहाँको एसईई नतिजा राम्रै छ । जहाँ शिक्षक बेइमान छन्, त्यहाँको नतिजा खस्किएको छ । ई ग्रेड आउने विद्यार्थीको पनि प्रयोगात्मक परीक्षामा २५ आएको छ । यसरी २५ मा २५ नै दिए मेरो के जान्छ भन्ने शिक्षकको मानसिकता घातक कुरा हो ।

मैले यो प्रणाली लागू गर्ने बेला नै भनेको थिएँ, त्यतिबेला गिरिराजमणि पोख्रेल नै शिक्षा मन्त्री हुनुहुन्थ्यो, मन्त्रीज्यू यो दुष्कर्म नगर्नुुस् । किनभने तपाई त जनवादी, जनमुखी र सर्वहारा नागरिकको कुरा गर्ने मान्छे । डी र ई आउने केटाकेटी भनेका सर्वहारा हुन्, विपन्न हुन्, नसक्ने नै हुन् ।  उनीहरुलाई तपाईले प्राज्ञिक संसारमा ल्याउन सक्नुहुन्न र ल्याउनु पनि हुँदैन । लोकसेवा आयोगले जीपीए २ नल्याएकालाई भित्र छिर्न नदिने भन्छ भने जीपीए दुई भन्दा कम ल्याउनेहरुलाई ११ कक्षामा भर्ना गराउन हुन्छ ? हुँदैन । यसो गर्नु बेइमानी हो नि ।

भर्ना गराउने हो भने दुईटा शर्तमा सोच्नुपर्छ । एउटा शर्त हो उनीहरुलाई अवसर दिएर नम्बर बढाउने किसिमको प्रणाली ल्याउनुपर्छ जसलाई लचिलो प्रणाली भनिन्छ । जस्तो अमेरिकामा कसले कति नम्बर ल्याएको छ, जीपीए कति छ, कसैले वास्ता हुँदैन । किनभने जीपीए प्रश्न होइन । त्यहाँ त विद्यार्थीको जीआरई को प्रश्न हो, टोफेलको प्रश्न हो, एसएटी स्याटको प्रश्न हो । त्यस्तै प्रकारको एउटा जाँच हामी पनि बनाइदिउँ । त्यो जाँचमा जो पास भएर आउँछ, आउँछ । डी, ई हो कि, ए हो के मतलब ? त्यो जाँच पास गरेर आउनेले जुनसुकै विषय पनि पढ्न पाउछ नि ।

यो मान्छेलाई अवसर दिने एउटा सकारात्मक बाटो हो । होइन यो गर्न सकिंदैन, हाम्रो त्यसो गर्ने ताकत छैन हामी स्तरीय परीक्षा गर्न सक्दैनौ भन्छन् भने मैले परीक्षाबोर्डका हाकिमलाई पनि भनेँ, म भए त त्यसो गर्थें तपाई त जनवादी मान्छे, म त जनवादी पनि होइन भनेर । तपाई सर्वहाराको मान्छे म त सर्वहाराको मान्छे पनि होइन भनेर पनि भनें । अब कति भन्ने हो ? 

दोस्रो बाटो छ, विद्यार्थीलाई तालिम दिने । उनीहरुलाई गरेर खान केही समयको तालिम दिउँ । त्यो सिकिसकेपछि उसले गरेर खाओस् । टीभी, रेडियो, घडी मोबाइल बनाउने तालिम हुन्छ कि, खाना पकाउने हुन्छ कि तरकारी खेती गर्ने हुन्छ कि ।  मैले यसो भन्दा उहाँहरुले भन्नुभयो, तालिम दिने संस्था कहाँ छ र ? 

अरे बाबा संस्था नै किन चाहियो ? अहिले त युट्युब छ, फेसबुक छ, टीभी, रेडियोहरु छन् । नेताको भाषण बजाउनुभन्दा काम गर्ने सीपका तरिका बजाइदिए हँुदैन ? कमसेकम देशमा युवा स्वरोजगारको आधार त सिर्जना हुन्छ । नेताका भाषण सुनेर कसलाई के लछारपाटो लागेको छ ? मैले विश्व बैंकदेखि सीटीईभीटीसम्मका सबै साथीहरुलाई पनि भनें, तर कसैले सुनेनन् ।

यो सीप सिकेपछि उनीहरुलाई गाउँपालिका नगरपालिकाबाट आर्थिक सहयोग गरिदिएर उसले उत्पादन गरेको वस्तु तथा सेवाको लागि बजारको ग्यारेण्टी पनि गरिदिनुपर्छ । जब ऊ त्यो क्षेत्रमा अनुभव लिन्छ, अनि उसलाई हौसला दिएर त्यही विषय पढ्न लगाउन सकिन्छ ।

जस्तो कसैले टीभी, रेडीयो मोबाइल बनाउन सिकेको छ भने उसलाई आहा तपाई त कति राम्रोसँग बनाउनुहुँदोरहेछ, अब यत्ति अर्को कोर्ष गरेर तपाई मेकानिक इन्जिनियर बन्नुस भन्न सकिन्छ । यस्तै कसैलाई राम्रो खाना पकाउन आउँछ, त्यसलाई यत्ति अर्को कोर्ष गरेर तपाई कुक बन्नुस भन्ने हो भने गरिखाने व्यवसायिक शिक्षा प्राविधिक शिक्षा बन्छ । त्यसैमा प्राज्ञिक विषय जोडिदिउँ भने त्यो प्राज्ञिक हुन्छ ।

जस्तो एउटा आरन चलाउने मान्छे गतिलोे मेकानिकल ईन्जिनियर हो । कार्पेण्टर गतिलो गणितज्ञ हुनसक्छ त्यसैमा त्यही विषय सम्बन्धी कुनै कोर्स गराएर त्यसलाई प्राविधिक विज्ञ बनाउन किन सकिदैन ? उसँग अब अनुभव र शिक्षा दुईटै भएपछि उसले विद्यालयमा गएर पनि पढाउन सक्छ । हो त्यही भएर मोड्युलर कोर्षलाई सरकारले प्रयोगमा ल्याउनुपर्यो भनेर यो बारेमा शिक्षा आयोगको रिपोर्टमा लेख्यौं पनि हामीले । तर लेखेर मात्र के हुन्छ ? प्रयोगमा पनि ल्याउनुपर्यो नि ।

डी र ई ग्रेड ल्याउने विद्यार्थी भनेका पढ्न नसक्ने केटाकेटी हुन् । पढ्न नसक्नेलाई पढ्नैपर्छ भनेर जबर्जस्ती गर्न हँुदैन । उनीहरुका लागि माथि भनेको विकल्प नै राम्रो छ । जुन विषयमा विद्यार्थीको झुकाव छ, त्यही विषय पढ्न दिए भइहाल्यो नि । उसलाई पच्दै नपच्ने विषयको भार किन थप्ने ? यही नै समस्याको मूल जड बनेको छ । विद्यालय लचिलो हुन नचाहने, शिक्षा मन्त्रालय खर्च गर्न नचाहने र विकल्प यो हो भनेर भन्दा त्यसको वास्ता नगर्ने । अनि के हुन्छ  विद्यार्थीको भविष्य ?

दुई जीपीए नभए लोकसेवा आयोगले नलिने भएपछि एक दशमलव ६ जीपीए ल्याएको विद्यार्थीलाई ११ कक्षामा भर्ना गर्न दिएर सरकारले गर्न खोजेको के ? सरकारी निकायले नै अयोग्य ठानेको विद्यार्थीलाई कुन प्राइभेट कम्पनीले आउ म काम दिन्छु भन्छ ? भन्यो भने पनि नाम मात्रको तलब देला ।

यसबारेमा अहिले नै समस्या आइसक्यो । सिराहा सप्तरीबाट आएका विद्यार्थीलाई त भर्ना गर्नै गाह्रो छ भन्ने गुनासो पोखेकोे पाएको छु मैले । भनाइको मतलब विद्यार्थीले चोरेर पास हुनु नराम्रो होइन, तर चोराइको पद्धति नराम्रो हो । मेरो विचारमा त विद्यार्थीले चोर्छन् भने चोर्न दिनुपर्छ । तर चोर्ने ढंगमा पनि वैज्ञानिकता ल्याउनुपर्यो । उनीहरुलाई दुई तीनओटा किताब दिएर चोर भनौं । 

तर कुन पेजबाट चोरेको हो, किताबको नामसहित चोरेको कुरालाई उद्धरणमा राख भन्ने हो भने विद्यार्थीले हुबहु चोर्दै चोर्दैनन् । अचेल विद्यार्थी धेरै संवेदनशील भइसकेका छन् । यति गरिदिने हो भने विद्यार्थीले त्यहाँबाट थुप्रै कुरा सिक्छन्, जस्तो कुन ढाँचामा लेख्ने, उद्धरण कसरी गर्ने, आफ्नो विचार कसरी दिने आदि । र फरक फरक किताबको भनाइलाई एउटैमा ढालेर लेख्ने कलाको पनि विकास हुन्छ ।

म रोल्पा गएको बेला आलु बेचिरहेकी एक ४ कक्षामा पढ्ने बालिकालाई कुन विषय सबैभन्दा गाह्रो लाग्छ भनेर सोधेँ । उनले गणित गाह्रो लाग्ने बताइन् । तर  एक केजीको ४० रुपैयाँ पर्ने आलुको पाँच केजी लग्दा कति पर्छ भनेर सोध्दा दुईसय भनिन् । नानीलाई यदि गणित गाह्रो नै लाग्थ्यो भने त्यति सजिलै हिसाब गर्न सक्ने थिइनन् । हो हाम्रो शिक्षा प्रणाली चिप्लिएको यहीँनेर हो ।

यी र यस्ता कुरालाई नसमेटी यिनको निरुपण नगरी र अहिलेसम्मको परम्परागत र अवैज्ञानिक पद्धतिलाई नहटाई शिक्षा क्षेत्रको विकास, गुणस्तरीय र जीवनोपयोगी शिक्षा जस्ता कुरा सवै हावादारी हुन्छन् । हामी लाखौ विद्यार्थीको भविष्य बर्बाद गरिरहेका हुनेछौं ।

(शिक्षाविद डा. कोइरालासँगको कुराकानीमा आधारित)
 

अन्तिम अपडेट: मंसिर १९, २०८१

उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।

डा. विद्यानाथ कोइराला

डा. काेइराला शिक्षाविद हुनुहुन्छ । 

1 Comments

  • nirala aryal gaire dang tulsipur

    Aug. 2, 2018, 11:41 a.m.

    100 percent agree dr biddhynath koirala.. hajursangko press metma pani hamile yestai interaction garayka thiyu.

  •  0 Reply

तपाईको प्रतिक्रिया

समाचार

लोकप्रिय

१

काठमाण्डौमा आज यो वर्षकै सबैभन्दा कम तापक्रम मापन

२

बीबीसी सय प्रभावशाली महिलाको सूचीमा नेपालकी शिलशिला आचार्य

३

एनपीएलमा विराटनगरको लगातार दोस्रो हार, सुदूरपश्चिमसँग ९० रनले पराजित

४

एनपीएलमा 'बेटिङ' गरेको आरोपमा ४ जना भारतीय नागरिक पक्राउ

विचार

उज्यालो टी भी

वैदेशिक रोजगारीमा जादा सुरक्षित हुने तरिका

मनोपरामर्शले बदलेको जीवन कथा

विदेशबाट श्रीमान् फर्काउने साहस बटुलेका वित्तीय कक्षा सहभागीका कथा

मेरो कथा मेरो भोगाई