कसरी बचाउने ढुंगेधारा ?

साउन १५, २०७६ बुधबार १३:५४:३२ | उज्यालो सहकर्मी

काठमाण्डौ - ऐतिहासिक तथा पुरातात्विक महत्व बोकेका काठमाण्डाै उपत्यकाका ढुंगेधारा (हिटी) पछिल्लो समय लोप हुँदै गएका छन् ।

लिच्छवीकालीन समयमा काठमाण्डौ उपत्यकामा पानीको सहज व्यवस्थापनका लागि हिटी प्रणालीको विकास गरिएको थियो । काठमाण्डौ, भक्तपुर र ललितपुरमा सयौं ढुंगेधारा थिए । यहाँका बासिन्दाले यही हिटी प्रणालीमार्फत नै पानीको उपभोग गरिरहेका थिए ।

कलात्मक तथा सांस्कृतिक पहिचान बोकेका ढुङ्गेधारा व्यवस्थापन गर्ने कतिपय हिटी नासिसकेका छन् । कतिपय हिटी मासिने खतरामा छन् । पहिले पहिले उपत्यकाका बस्तीहरु टारमा थिए । खोलानाला तल हुन्थे । टारमा पानी पुर्‍याउने विकल्पको रुपमा यो हिटी प्रणालीको विकास भएको थियो ।

तर पछिल्लो समय पाश्चात्य तरिकाबाट पाइपमार्फत पानी ल्याएर वितरण गर्न थालेपछि यस्ता हिटी प्रणालीको बिस्तारै लोप हुने क्रम सुरु भएको शहरी योजनाविद् पद्मसुन्दर जोशी बताउनुहुन्छ ।

यो परम्परागत प्रणाली कसरी व्यवस्थापन गरिएको थियो अनि कसरी सञ्चालनमा थियो भन्नेबारे बेवास्ता गर्दा अहिले धेरैजसो हिटीहरु सुकिसकेका छन् ।

काठमाण्डौ उपत्यकामा पानीको व्यवस्थापन स्थानीय स्रोत साधनको प्रयोग गर्दै यही हिटी प्रणालीमार्फत गर्नु उचित हुने शहरी योजनाविद् जोशी बताउनुहुन्छ । उहाँ भन्नुहुन्छ, ‘मेलम्ची जस्ता बाह्य योजनाको आश गर्नु बुद्धिमत्तापूर्ण होइन ।’

हाम्रा हिटी, पोखरी, राजकुलो जस्ता परम्परा बचाउन सके उपत्यकाको पानीको समस्या समाधान गर्न सकिन्छ ।

अन्तिम अपडेट: पुस ५, २०८१

Disclaimer:

उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।

तपाईको प्रतिक्रिया

नाम (अनिवार्य)

इमेल (अनिवार्य) (गोप्य राखिनेछ)

प्रतिक्रिया दिनुहोस्